TÜBİTAK’tan Tersine Beyin Göçü İçin 2. Çağrı

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı (BİDEB) tarafından yürütülmekte olan “2232-A Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı”, “2232-B Uluslararası Genç Araştırmacılar Programı”, “2247-A Ulusal Lider Araştırmacılar Programı” ile “2247-D Ulusal Genç Araştırmacılar Programı”nın ikinci çağrıları, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank tarafından açıklandı.

Programların çağrılarının kamuoyuyla paylaşıldığı, TÜBİTAK’ta düzenlenen toplantıya Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’ın yanı sıra Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır, TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, TÜBİTAK Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Yozgatlıgil ve TÜBİTAK Genel Sekreteri Mesut Karaca katıldı.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, TÜBİTAK tarafından yürütülen programlarla Türkiye’ye beyin göçünü özendirirken, üst düzey bilimsel çalışmalar yapan nitelikli insanların ülkede kalmasını teşvik ettiklerini belirtti. Varank, “TÜBİTAK’ın çağrısıyla Türkiye’ye gelecek lider veya genç araştırmacılarımıza burs, aile yaşam gideri, sağlık sigortası ve yol desteği gibi mali teşviklerin yanında 720 bin liraya kadar araştırma proje desteği vereceğiz” dedi.

“Bilim insanlarını sloganlarla değil, somut adımlarla destekledik”

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde ortaya konan Milli Teknoloji Hamlesi vizyonunun ana hedefinin, ülkeyi kritik teknolojilerin pazarı olmaktan çıkarıp, teknoloji ve bilimde öncü bir ülke haline getirmek olduğunu aktaran Varank, bu hedefin gerçekleştirilmesinde en çok ihtiyaç duyulan kaynağın bilim, teknoloji ve yenilik alanında çığır açacak nitelikli insan gücü olduğunu söyledi.  Varank, bu bilinçle son 18 yılda gerçekleştirilen atılımlarda eğitim, öğretim ve Ar-Ge’yi her daim en ön planda tuttuklarını ve yürüttükleri çalışmalarla sıfırdan bir ekosistem inşa ettiklerini anlattı. Bu ekosisteme liderlik edecek bilim insanlarını ülkeye kazandırmak için milli seferberlik ruhuyla iki vizyoner programı hayata geçirdiklerini anımsatan Varank, “Birincisi, hükümetimizin ilk 100 günlük eylem planında yer alan Türkiye’ye beyin göçünü sağlama hedefine yönelik Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı idi. 2018 sonunda ilk çağrısını yaptığımız programla, bilim dünyasında öncü konumdaki araştırmacılara, çalışmalarını ülkemizde sürdürmeleri için çok kapsamlı imkân ve destekler sunduk. Biz bu programı ilan ettiğimizde, ‘Hayal kurmayın, Türkiye’ye kim gelir de bilimsel araştırma yürütür’ şeklinde maalesef kendi ülkesinden bihaber söylemler yöneltildi ama biz, birileri gibi bilim insanlarını sloganlarla değil, bizzat somut adımlarla destekledik, desteklemeye de devam ediyoruz” diye konuştu.

Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı’nın ilk çağrısına 152’si Türk vatandaşı, 91’i yabancı uyruklu olmak üzere 243 araştırmacının başvurduğunu belirten Varank, bu başvuruların 173’ünün alanında dünyadaki ilk 100 üniversiteden, 31’inin dünyada en çok Ar-Ge harcaması yapan global şirketlerden, 28’inin ise dünyadaki en başarılı ilk 250 kamu kurumu ve enstitüden yapıldığını bildirdi.

“Parlak araştırmacıları ülkemize kazandırdık”

Bakan Varank, bu başvurular sonucunda, 74’ü teknik bilimler, 18’i yaşam bilimleri, 16’sı temel bilimler, 12’si sosyal ve beşeri bilimler ve 7’si sağlık bilimleri alanında olmak üzere, 21 farklı ülkeden 127 çok üst düzey araştırmalar yapan lider araştırmacıyı ülkeye kazandırdıklarına dikkati çekti. Varank konuşmasını şöyle sürdürdü: “Bu kişiler, Harvard, Stanford, Oxford, Cambridge, Columbia gibi dünyanın en önde gelen araştırma üniversitelerinde, Amazon, Apple, Bosch, Volvo gibi küresel Ar-Ge şirketlerinde edindikleri deneyimleri aktarmak için Türkiye’yi tercih ettiler. İşte tersine beyin göçü dediğimiz şey bu. ‘Temiz ve güvenli enerji için yeni kimyasal dönüşüm süreçleri’ konusundaki araştırmalarını sürdürmek üzere CNRS’deki çalışma ekibini Fransa’dan ODTÜ Makine Mühendisliği Bölümüne taşıyan Prof. Dr. İskender Gökalp, Princeton Üniversitesinde enerji depolama, protein modelleme ve kiral moleküller üzerine yürüttüğü araştırmaları Boğaziçi Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümünde devam ettiren genç bilim insanlarımızdan Dr. Betül Uralcan, Stanford Üniversitesindeki laboratuvarını Koç Üniversitesine taşıyarak yapısal biyofizik, enzim mühendisliği, moleküler biyokimya, protein mühendisliği alanlarındaki çalışmalarıyla yurt dışından alınan birçok malzeme ve makineyi Türkiye’de üretmek için çaba sarf eden Dr. Hasan Demirci, dünyanın en çok Ar-Ge yapan firmaları arasında yer alan 3M’de, termoelektrik malzemeler ve modüller alanında yürüttüğü çalışmaları Gebze Teknik Üniversitesi Fizik Bölümüne getiren Dr. Mahmut Akşit ve sağlık alanında Harvard Üniversitesinde yürüttüğü çalışmalara Sabancı Üniversitesinde devam eden Dr. Emrah Eroğlu. İşte bu isimler, TÜBİTAK Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı ile ülkemize kazandırdığımız parlak araştırmacılardan sadece birkaçı.” Bu bilim insanlarının her birinin aynı zamanda en az 5 yüksek lisans ve doktora öğrencisi yetiştirdiğine, gençlerin bilim ekosistemine kazandırılmasına katkı sağladıklarına işaret eden Varank, bu projeler için bugüne kadar yaklaşık 328 milyon lira kaynak ayırdıklarını söyledi. Varank, yine 2020 yılında Türkiye’de araştırmalarına devam eden bilim insanları için başlattıkları Ulusal Lider Araştırmacılar Programı’nın da sağladığı imkânlar açısından yeni ve öncü olma özelliği taşıdığını bildirerek, programla, bilimin sınırında, çığır açıcı, alışılagelen araştırma yöntemlerinin dışında unsurlar içeren yüksek riskli proje ve fikirlere sahip Türkiye’de ikamet eden yetkin bilim insanlarını desteklediklerini belirtti.

“Ülkemizde kalmalarını teşvik ettik”

Geçen yıl bu program kapsamında 108 araştırmacı arasından seçilen 38’i Türk, 4’ü yabancı uyruklu farklı alanlardan toplam 42 yetkin bilim insanına destek verdiklerini anımsatan Varank, şu değerlendirmede bulundu: “Çocuklar için Yapay Kalp Pompası Projesi’yle fiyatı 120 bin doları bulan kalp pompasını çok daha düşük maliyetle ülkemizde üretmek için çalışan Prof. Dr. Kerem Pekkan, ekran görüntüleme sistemleri, sensörler ve mikroteknoloji alanlarındaki çalışmaları ile Avrupa Araştırma Konseyinden tam dört kez destek alarak ülkemize 3 milyon avronun üzerinde fon getirmeyi başarmış Prof. Dr. Hakan Ürey ve ‘Tıp Bilimine Yön Veren 100 Türk’ listesinde ilk 10’a girmeyi başaran Prof. Dr. Seza Özen, Ulusal Lider Araştırmacılar Programı ile desteklediğimiz başarılı araştırmacılardan sadece birkaç tanesi. Her iki programla bir yandan Türkiye’ye beyin göçünü özendirirken, diğer yandan üst düzey bilimsel çalışmalar yapan nitelikli insanlarımızın ülkemizde kalmasını teşvik ediyoruz. Bu kıymetli araştırmacılarımız, yürüttükleri stratejik çalışmalarla ülkemizi uluslararası platformlarda gururla temsil edecek, bilim, teknoloji ve yenilik arenasındaki konumumuzu üst seviyelere taşıyacak.”

“En az 100 lider araştırmacıyı bilim ekosistemine dahil edeceğiz”

Varank, oldukça başarılı sonuçlar elde edilen bu iki programa genç araştırmacıları da dahil ederek şimdi yeni çağrılara çıktıklarını belirterek, Uluslararası Lider Araştırmacılar ve yeni başlatılan Uluslararası Genç Araştırmacılar Programları ile bu yıl en az 100 lider veya gelecek vadeden genç araştırmacıyı daha ülkenin bilim ekosistemine dahil etmeyi hedeflediklerini aktardı. TÜBİTAK’ın çağrısıyla Türkiye’ye gelecek lider veya genç araştırmacılara burs, aile yaşam gideri, sağlık sigortası ve yol desteği gibi mali teşviklerin yanında 720 bin liraya kadar araştırma proje desteği vereceklerine dikkati çeken Varank, “Ayrıca bu program kapsamında, uluslararası lider araştırmacılarımıza 1 milyon lira, uluslararası genç araştırmacılarımıza da 500 bin lira araştırma başlangıç ödeneği imkânı tanıyoruz. Yine aynı şekilde, hâlihazırda ülkemizde ikamet eden araştırmacılar için başlattığımız yeni programla, ulusal lider araştırmacılar için 1 milyon lira, ulusal genç araştırmacılar için de 750 bin liraya kadar Ar-Ge destek teşvik paketi sunuyoruz” dedi. Varank, Türk veya yabancı dünyadaki tüm bilim insanlarını TÜBİTAK’ın başlattığı çağrılara başvuru yapmaya, araştırmalarını Türkiye’de sürdürmeye davet ederken, “Türkiye, tüm imkânlarını bilim insanlarının çalışmaları için seferber etmeyi sürdürecek. İlk çağrıda ülkemize kazandırdığımız parlak beyinler gibi bu sefer de çok değerli isimleri ülkemize kazandıracağız. Ben buna yürekten inanıyorum” ifadelerini kullandı.

Kaynak: https://www.tubitak.gov.tr/tr/haber/tubitaktan-tersine-beyin-gocu-icin-2-cagri