Ar-Ge Harcamasının Gayrisafi Yurt İçi Hasıla İçindeki Payı Yüzde 1,40 Oldu

7 Mart 2023

TÜİK tarafından 19 Ekim 2022 tarihinde açıklanan 2021 yılı Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması, 6 Mart 2023 tarihinde revize edilerek, 2015-2021 yılı revize verileri kamuoyu ile paylaşıldı.

Gayrisafi Yurt İçi Ar-Ge harcaması 2021 yılında bir önceki yıla göre 32 milyar 670 milyon Türk Lirası (TL) artarak 101 milyar 738 milyon TL’ye yükseldi. Gayrisafi Yurt İçi Ar-Ge harcamasının gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki oranı 2020 yılında yüzde 1,37 iken, 2021 yılında yüzde 1,40’a ulaştı.

Ar-Ge harcaması ve finans kaynakları verisi güncellendi

TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre söz konusu revizyon kapsamında, Ar-Ge insan kaynağı verisi dışında kalan Ar-Ge harcaması ve finans kaynakları verisi güncellendi.

TÜİK’in yaptığı açıklamada; uluslararası referans kaynağı olan Frascati Kılavuzu’nun önerilerine uygun olarak hesaplama yönteminin yeniden gözden geçirildiği ve güncel veriler doğrultusunda yöntem değişikliğine gidildiği belirtildi.

Uluslararası Raporlarda Türkiye’nin Performans Artışına Vurgu

Milli Teknoloji Hamlesi kapsamında Ar-Ge ve yeniliğe yapılan yatırım ve odaklanmanın sağladığı performans artışı uluslararası raporlardaki Türkiye değerlendirmelerine de yansıdı. Avrupa Komisyonu tarafından yayınlanan 2022 İlerleme Raporu’nda bilim ve araştırma alanında Türkiye’deki araştırmanın seviyesinin ileri düzeyde olduğu ifade edildi. Türkiye’nin 2021 yılında bilim ve teknoloji alanında iyi bir ilerleme kaydettiği belirtildi.

En Fazla Ar-Ge Harcaması Özel Sektör Tarafından Yapıldı

2021 yılında Ar-Ge harcamalarında özel sektörün payı yüzde 61,3’e yükseldi. 2020 yılında bu oran yüzde 55,8 idi. 2021 yılında özel sektörün Ar-Ge harcamalarındaki payını yüzde 34,2 ile yükseköğretim takip etti. Kamu Ar-Ge harcamalarının toplam Ar-Ge harcamaları içindeki payı ise yüzde 4,5 oldu.

Özel Sektör, Ar-Ge Harcamasının Yüzde 54,6’sını Finanse Etti

Özel sektör yüzde 54,6 ile Ar-Ge finansmanında ilk sırada yer aldı; 2020 yılında bu oran yüzde 49,6 idi. 2021 yılında özel sektörü yüzde 27,5 ile kamu, yüzde 16,4 ile yükseköğretim, yüzde 1,5 ile yurt dışı kaynaklar ve yüzde 0,03 ile diğer yurt içi kaynaklar takip etti.

Özel Sektör Ar-Ge Harcamasının Yüzde 53,5’i Ar-Ge Merkezlerinde Yapıldı

Özel sektör tarafından 2021 yılında gerçekleştirilen 62 milyar 400 milyon TL Ar-Ge harcamasının %53,5’i Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Ar-Ge merkezlerinde faaliyet yürüten girişimler çalışan sayılarına göre incelendiğinde ise Ar-Ge merkezlerinde yapılan Ar-Ge harcamasının yüzde 85,1’inin 250 ve üzeri çalışanı olan girişimler tarafından yapıldığı görüldü.

En fazla Ar-Ge Harcaması Yüksek Teknoloji Faaliyetlerindeki Girişimler Tarafından Yapıldı

İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında 2021 yılında imalat sanayinde gerçekleştirilen 35 milyar 613 milyon TL Ar-Ge harcamasının yüzde %46,3’ü yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan girişimler tarafından gerçekleştirildi. İmalat sanayindeki toplam Ar-Ge harcamasının yüzde 39,6’sı orta yüksek teknoloji faaliyetindeki girişimler, yüzde 9,6’sı orta düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler ve yüzde 4,5’i düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler tarafından yapıldı.

Ar-Ge’de İnsan Kaynağı Arttı

Tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden 2021 yılında toplam 221 bin 811 kişi Ar-Ge personeli olarak çalıştı. Bir önceki yıla göre TZE cinsinden Ar-Ge personeli sayısındaki artış yüzde 11,3 oldu.

Doktora veya eşdeğeri araştırmacıların toplam Ar-Ge personeli içindeki oranı yüzde 31,2; TZE bazında ise yüzde 18,3 olarak gerçekleşti.

2021 yılında Toplam Ar-Ge personeli içinde özel sektörün payı yüzde 67,4’e çıktı. 2020 yılında bu oran yüzde 65,3 idi. Özel sektörün TZE Ar-Ge personeli sayısı bir önceki yıla göre yüzde 14,8 oranında artarak 149 bin 569’a ulaştı.

TZE cinsinden toplam Ar-Ge personelinin yüzde 28,2’si yükseköğretimde ve yüzde 4,4’ü kar amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği kamu sektöründe yer aldı.

TZE cinsinden Kadın Ar-Ge Personelinin Oranı Yüzde 32,1 Oldu

TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel sayısı, 2021 yılında 71 bin 301 kişi ile toplam Ar-Ge personel sayısının yüzde 32,1’ini oluşturdu. Sektörler itibarı ile TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel oranı yükseköğretimde yüzde 45,7, kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği kamu sektöründe yüzde 30,4, mali ve mali olmayan şirketlerde ise yüzde 26,6 oldu.

İmalat Sanayinde 2021 Yılında 53 Bin 232 Araştırmacı İstihdam Edildi

Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerdeki araştırmacı sayıları incelendiğinde 2021 yılında en fazla araştırmacı, yüzde 46 oranı ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler tarafından istihdam edildi. Bunu yüzde 31 ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler takip etti.

Ayrıntılı bilgiye TÜİK web sayfasından ulaşılabilir.

2021 yılı Ar-Ge verilerine ilişkin güncellenen grafikler ve tablolara TÜBİTAK Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Daire Başkanlığı’nın web sayfasından ulaşılabilir.